Af en toe stress ervaren is heel normaal. Zolang stress afgewisseld wordt met momenten  van ontspanning,  bijvoorbeeld door rust te nemen, iets leuks te doen of te bewegen herstel je ook weer. Problematischer wordt het pas wanneer je merkt dat stress aanhoudt en het je niet meer (gemakkelijk) lukt te ontspannen. Dit zou voor iedereen een belangrijk signaal moeten zijn! Wat ik vaak merk bij mensen die aanhoudend stress ervaren is dat ze geneigd zijn signalen te negeren en door te zetten. Het tegenovergestelde is dan juist nodig. Met je aandacht er naar toe en onderzoeken wat er is en wat er nodig is.

Hoe stress op ons lichaam werkt

Wanneer je stress ervaart, worden in je lichaam (onbewust) overlevingsreacties – zoals vechten, vluchten en bevriezen – in werking gezet. Dit kun je merken doordat je je bijvoorbeeld beklemd voelt en niet goed in beweging kan komen (bevriezen). Of dat je juist vanuit onrust gejaagd, en mogelijk ondoordacht en ongericht allerlei acties gaat ondernemen (variant van vechten). Gekoppeld aan dit soort mechanismen treden allerlei fysiologische reacties op, zoals verhoogde hartslag, ademhaling, aanspanning en verkramping van de spieren. Dit soort fysieke reacties kunnen langere tijd in je lichaam aanhouden. Een ander gevolg is dat deze reacties ook invloed hebben op je denkvermogen. Juist het vermogen om helder, realistisch en creatief te denken vermindert dan. Weet dat het (mindful) accepteren daarvan, het meer bewuster worden van je eigen reacties, al meer ruimte kan geven. Een veel gemaakte fout is dat we de stressreactie juist willen negeren of weg krijgen. Dat we boos worden op onszelf dat het niet lukt om iets aan te pakken. Gevolg daarvan is juist dat de spanning toeneemt!

Het accepteren en onderzoeken van je stressreacties

Juist door een stressreactie te accepteren en die liefdevol en ondersteunend te onderzoeken, kun je jezelf helpen kalmeren. Naast het kalmeren van jezelf geeft het inzicht. Het maakt het helderder waar je je precies zorgen over maakt, wat het element is wat je raakt en waar je behoefte aan hebt. De combinatie van kalmeren en beter snappen geeft gevoelsmatig weer ruimte. En, belangrijk: je kunt weer helderder en realistischer denken.

Oefening 
Een oefening die ik vaak toepas bij cliënten en die ik zelf ook regelmatig doe:

• Sta stil bij je eigen stressreactie. Wat voel je in je lichaam? Neem de tijd om hier rustig bij stil te staan. Adem juist naar de plek van de spanning of onrust toe. Voel wat dit doet.
• Steeds als er gedachten komen: ga weer terug naar die plek in je lichaam.
• Check eens in je lichaam wat er eigenlijk gebeurt. Is het een bevriezing? Vuchtreactie? Neiging tot vechten (te hoge mate van gejaagde actie)? Dit kan je onderzoeken door bepaalde spanning (bijvoorbeeld aanspanning van schouders) eens uit te vergroten. Wat doet je lichaam dan eigenlijk?
• Blijf stilstaan bij wat er gebeurt. Adem er als het ware rustig naartoe. Voel wat er verandert in je lichaam. Mogelijk komt er al iets meer ontspanning en laat de stressreactie al wat los. Blijf er naartoe ademen.
• Stel jezelf de vraag wat het is wat je vooral raakt, of zorgen baart. Welle gedachten of gevoelens komen op? Komt er een voor jou bekende overtuiging, angst of gevoel op? Kijk of er vanzelf iets opkomt en laat het anders gaan (het is niet de bedoeling dat je hierover teveel gaat denken of piekeren). Als er wel iets duidelijks opkomt: schrijf het even op en toets het na deze oefening op realisme.
• Blijf rustig doorademen, juist naar de spanning en onrust toe. Voel wat dit doet. Volg je ademhaling en volg de eventuele toegenomen ontspanning ook weer met je aandacht.
• Voel wat je behoefte is. Wat heb je nodig om je weer wat beter te voelen?

Door deze oefening te doen zul je merken dat de mate van spanning die je ervaart afneemt.  Juist door er met je aandacht naar toe te gaan wordt vanzelf je ademhaling rustiger en voel je al meer ontspanning. Vanuit meer ontspanning weten we beter wat we kunnen doen en wat we nodig hebben.  En, het helpt ons ook rustiger en effectiever op allerlei situaties te reageren.